Os xudeus dos xudeus

En maio de 1949 publicouse a novela do escritor israelí S. Yizhar A historia de Khirbet Khizeh, na que se narran os desconcertantes feitos acaecidos durante a salvaxe expulsión que o Exército israelí levou a cabo nunha pacífica aldea do sur de Palestina. O libro causou gran polémica, especialmente ao ser adaptado en 1978 para unha serie da televisión israelí. Pero o que verdadeiramente chama a atención é que, tras Khirbet Khizeh e o longo conto escrito polo mesmo Yizhar titulado O prisioneiro, a literatura israelí manteña un silencio case absoluto ao redor da guerra de 1948. A terceira xeración de escritores israelís, a chamada Xeración do Estado, ignorou os acontecementos do ano 1948 e a Nakba, a catástrofe palestina, aparece só tanxencialmente nas obras de Amos Oz, Abraham Yehoshua ou David Grossman.

Os críticos non se poñen de acordo na lectura da novela de Yizhar. Non saben se hai que considerala como unha toma de consciencia catártica ou como, segundo escribiu Haim Gouri, “unha anécdota comparado co que os árabes nos fixeron”.

 Volvín á novela, a Khirbet Khizeh, ao contemplar as cruentas escenas de Gaza. Aínda que sexa recorrente dicir que a fotografía é a ferramenta artística con maior capacidade expresiva, eu sigo crendo que o texto literario é o que alberga nos seus múltiples niveis de lectura o poder de sondar as profundidades da experiencia humana. Volvín ao texto de Yizhar non só para comparar o ocorrido en Khirbet Al Khisas, unha máis do conxunto de aldeas palestinas destruídas en novembro de 1948, e o que actualmente está sucedendo en Gaza, senón tamén para comprender o principio israelí que lexitima o asasinato e a expulsión de palestinos.

 A aldea de Khirbet Al Khisas -que moi probablemente, segundo o xefe da operación israelí, Yehuda Baiiry, sexa a Khirbet Khizeh de Yizhar- estaba a medio camiño entre Ao Muyaddal e Bet Hanun. É lóxico pensar que os seus habitantes fuxisen cara a esta última poboación ou cara a algún campamento ou aldea da Franxa de Gaza. Nese sentido podemos dicir que a novela de Yizhar non concluíu aínda, que 60 anos despois adopta unha nova forma e que as vítimas de hoxe son as de onte.

O texto de Yizhar é asombroso porque realiza unha aproximación profética ao estilo realista. Na novela detállanse con precisión as tarefas dunha unidade do Exército israelí encargada do desaloxo dos habitantes dunha aldea palestina e da demolición das súas casas, pero o fai empregando un ton profético e xudaico, coma se tomase prestadas as voces dos profetas do Antigo Testamento.

 A ocupación da aldea completouse en 1948 sen ningunha resistencia. A novela describe a angustia do suxeito israelí e tamén as súas bromas e pasatempos. En canto ás vítimas palestinas, son meros obxectos sobre os que recae a súa acción, unha prolongación da natureza, da xeografía e da fauna, unha parte silente, resignada e impotente.

 Producen calafríos os cualificativos que os membros da unidade israelí dedican aos campesiños árabes, aos que desposúen de calquera atributo humano. Contemplemos algúns exemplos: son inmundos, despreciables, almas baleiras, vermes, apestan a tumba, non son homes, son pantasmas, foxen, son depravados. En canto á súa terra: está apodrecida, cuberta de sucidade por todas partes. Os soldados da unidade israelí tamén se mofan da covardía dos palestinos que non loitan para defender os seus campos e os seus fogares. Non nos recordan este tipo de expresións racistas as doutro vocabulario, o usado polos nazis durante o Holocausto?

Dúas son as escenas culminantes da novela: na primeira presenciamos a tolemia dunha muller palestina e o seu bebé: “De súpeto irrompeu unha muller coa súa filla lactante en brazos, unha criatura fraca á que zarandeaba coma se fose un obxecto sen valor. A nena tiña a cara macilenta, estaba enferma e daba noxo e a súa nai, asíndoa polos farrapos, facíaa bailotear ante nós mentres nos suplicaba, sen que soase a burla ou rancor, sen lamentarse tampouco como unha tola, talvez porque a súa súplica era unha mestura de todo isto, que se queriamos, quedásemos con ela”.

Non se albisca a través do baile desta muller algo semellante ao ambiente dos campos de concentración e exterminio nazis? Se pomos lado a lado os cualificativos que os soldados atribúen aos aldeáns e esta aterradora escena, non nos atopamos ante unha linguaxe tipicamente antisemita empregado antes polos fascistas en Alemaña e Europa no contexto do xenocidio contra os xudeus?

A segunda é unha escena traída da Biblia: “Aquelas mulleres e nenos, aqueles inválidos, coxos e cegos, saltaban directamente dalgunha pasaxe da Tora”. Yizhar describe así as vítimas palestinas e, indo un pouco máis aló, di buscar un Xeremías entre os palestinos: “Pensei se non acharía entre eles tamén ao seu Xeremías, alguén que furioso golpease o corazón e invócase entre afogos ao deus ancián desde o alto dos trens do exilio”.

A propia novela, coas súas resonancias bíblicas, resolve a cuestión semántica. Se o crítico pode chegar a dubidar das connotacións dos cualificativos usados polos soldados da unidade israelí, considerando que talvez só fosen expresións coloquiais dos combatentes, a dúbida queda resolta con esas vítimas xurdidas da Tora. Os soldados da unidade israelí, metáfora da sociedade israelí, atoparon aos seus xudeus. É dicir, que o proxecto sionista de construción dun Estado como todos os Estados do mundo e a fundación dun pobo combativo seguindo o modelo europeo non se pode levar a cabo a non ser que os xudeus atopen os seus xudeus. Deste xeito, o xudeu israelí pode deixar de ser un xudeu connotado segundo un dicionario racista para pasar a prodigar eses cualificativos á súa vítima palestina.

 Aquí fala a literatura a través de Yizhar dicindo o que ninguén pode ou se atreve a dicir. Resulta irónico que Yizhar fose un sionista elixido en varias ocasiones deputado da Knésset polo Partido Laborista. O texto literario expresa a verdade do principio israelí polo cal lexitimouse no pasado a expulsión das familias de Khirbet Khizeh e lexitima hoxe o asasinato dos seus descendentes en Gaza.

A novela de Khirbet Khizeh narra escenas parecidas ás do confinamento dos xudeus nos campos de concentración durante a aciaga etapa nazi, pero, que lectura podemos sacar da sanguenta masacre á que ven expostos os descendentes deses desdichados aldeáns na Gaza de hoxe en día?

Non esperemos a un novelista israelí para completar a narración, porque a imaxinación de calquera tirano criminal é moito máis fértil que a de todos os novelistas xuntos. O que estamos presenciando cóntanos dúas verdades: a primeira verdade conta que Gaza é un gueto real só comparable aos guetos de Europa do Leste expostos a matanzas e pogromos. A política israelí en Cisxordania e a Franxa de Gaza vira ao redor da construción de guetos selados baixo sete chaves para os habitantes orixinarios palestinos. Ese é o significado do muro segregacionista en Cisxordania e o é, así mesmo, do bloqueo total da Franxa de Gaza. É dicir, que os políticos israelís responsables deste confinamento pola forza militar non soamente esqueceron a historia de opresión da que foron obxecto os xudeus, senón que decidiron identificarse cos seus asasinos e impor aos palestinos que se convertan nos xudeus dos xudeus.

A segunda verdade é que a resistencia da Franxa de Gaza hoxe, e a resistencia das cidades cisxordanas e os seus campamentos durante a invasión de 2002, parécese ao levantamento do gueto de Varsovia. É certo que a Intifada dos guetos de Cisxordania foi esmagada no ano 2002 e que a intifada de Gaza sucumbe agora entre sangue e destrución sen esperanza algunha depositada na misericordia dun Exército que non se ha compadecido das súas vítimas palestinas nin nunha soa ocasión, pero tamén é verdade que os xudeus dos xudeus acabaron descubrindo a natureza racista e fascista do Estado israelí. Tamén o é que o seu sacrificio, os seus queixumes e a súa morte acharán un Xeremías que ademais de lamentarse polo seu pobo farao polo ser humano disposto a ser o instrumento dun deus da guerra e do asasinato desposuído da súa imaxe para idolatrar ao becerro do racismo.

Palestina Libre